New State of Life: Μνήμες από τη Σαουδική Αραβία

Αυτό το τραγούδι το είχα στο playlist μας και το ακούγαμε 15 φορές την ημέρα. Πριν από λίγες μέρες το έβαλα στο αυτοκίνητο για να το ακούσουμε και ο Π μου είπε 'μάμα αυτό το τραγούδι θα κάνει τον Γ να κοιμηθεί'. Πιστεύω κάτι θα του θυμίζει αλλά δεν μπορεί να καταλάβει τι. Του αρέσει όμως και θέλει να το ακούει.

Είναι κάποιες εμπειρίες στη ζωή μας που είναι τραυματικές. Είναι τόσο έντονες και τόσο δύσκολες που μένουν για πάντα τυπωμένες μέσα σου και ξέρεις ότι έγιναν βίωμα σου, έγιναν μέρος του εαυτού σου πια και δεν θα πάνε πουθενά. Έρχονται σε στιγμή που δεν το περιμένεις, ένα τραγούδι, ένα πρόσωπο, μια φωτογραφία.

Όταν βρισκόμουν στη Σαουδική δεν μπορούσα καν να καθίσω να γράψω, ήμουν τόσο απασχολημένη με το να βρίσκω τρόπους για να κάνω τα παιδιά μου να μην πεθάνουν μέσα στη φυλακή, την οποία αποκαλούσαμε σπίτι. Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ. Έχουν περάσει 5,5 μήνες από τότε που επιστρέψαμε στην Κύπρο και μέχρι σήμερα δεν κατάφερα ποτέ να ανοίξω τον φάκελο με τις φωτογραφίες από τη Σαουδική. Δεν θέλω με τίποτα να ξαναζήσω τις εμπειρίες που έζησα εκεί και οι φωτογραφίες είναι μια πονεμένη απόδειξη για όλα αυτά που έγιναν. Απορώ πως έβρισκα τη δύναμη να βγάζω φωτογραφίες. Απορώ πως έβρισκα τη δύναμη κάθε πρωί να σηκωθώ από το κρεβάτι και να ζήσω. Το έκανα για τα μωρά μου γιατί δεν είχα επιλογή.

Η αλήθεια είναι πως ο Θ δεν υπάρχει καθόλου μέσα στις αναμνήσεις μου. Ερχόταν στο σπίτι τόσο αργά, γύρω στις 7:30 το βράδυ, που είχαν περάσει ήδη 12 ώρες από την ώρα που είχαμε αρχίσει τη μέρα μας. Έτσι η πάλη ήταν όλη δική μου. Το βάρος έπεφτε αποκλειστικά στους δικούς μου ώμους.

Την πρώτη μέρα που ξύπνησα μέσα σε εκείνο το διαμέρισμα που εγώ αποκαλώ μπουντρούμι, το σκοτεινό καταγώγιο στο οποίο μας έριξε η εταιρία, έφτιαξα καφέ και πήγα και κάθισα στο κατάκλειστο σαλόνι. Άρχισα να τρέμω. Με έπιασε κάτι σαν κλειστοφοβία. Κάθε πρωί στο σπίτι μου στην Κύπρο έφτιαχνα τον καφέ μου και καθόμουν έξω στο μπαλκόνι παρέα με τα φυτά μου και θέα τα τεράστια πεύκα απέναντι και το αχανές χωράφι, τον ουρανό από πάνω μου και τα πουλιά να κελαηδούν. Αυτή η αλλαγή σκηνικού ήταν σοκαριστική. Πήρα τον Θ τηλέφωνο σε κατάσταση υστερίας. Παραδέχομαι πως δεν αντιδρώ ήρεμα σε δύσκολες περιπτώσεις. Φώναζα και έκλαιγα και του απέδιδα ευθύνες. Ήθελα να μου κλείσει εισητήριο να φύγω την επόμενη μέρα. Ο ίδιος δεν ήθελε να φύγουμε. Και του έκανα το χατίρι, δεν ήθελα να τον πληγώσω έτσι και αποφάσισα να αντέξω λίγο ακόμη ξέρωντας φυσικά πως δεν θα αντέξω και πολύ. Τα μωρά ξύπνησαν κι εγώ έπρεπε να τα ταΐσω και να τα ψυχαγωγήσω. Ήταν πολύ μικρά, ο Π 2,5 χρονών και ο Γ 8 μηνών και κάτι, ούτε που μπουσουλούσε τότε. Περάσαμε τη μέρα μας μέσα σε εκείνο το κουτί με πολλά δάκρυα, απόγνωση και δράμα. Ο Π δεν με άφηνε να κοιμήσω τον Γ γιατί δεν ήθελε να μείνει μόνος του. Ο Γ ξυπνούσε κάθε 30 λεπτά. Ο Π χτυπούσε την εξώπορτα για να του ανοίξω να πάει στο πάρκο ή κάτω στο δρόμο να παίξει. Μου ζητούσε ασταμάτητα γάλα και μου έλεγε πως θέλει να κοιμηθεί επειδή τον μπέρδευε που το σπίτι ήταν τόσο σκοτεινό, σχεδόν σαν νύχτα. Δεν μπορούσα να ανάψω τις εκτυφλωτικές φλωρέντζες που υπήρχαν σε κάθε δωμάτιο του σπιτιού για να φωτίζουν το σκοτεινό σπίτι, δεν άντεχα το ψεύτικο φως.

Μια μέρα ήρθε μια γυναίκα από την Κύπρο, που έμενε στον πρώτο όροφο της πολυκατοικίας και μου χτύπησε το κουδούνι για να με γνωρίσει και να πιούμε καφέ. Είδε τον Π να σέρνεται από πολυθρόνα σε πολυθρόνα και μου είπε πως έχει πάθει κατάθλιψη. Μου πρότεινε να τον γράψω σχολείο και με έφερε σε επαφή με μια κοπέλα που είχε ένα κοριτσάκι στην ηλικία του Π το οποίο πήγαινε σε ένα αγγλόφωνο σχολείο στην περιοχή. Η κοπέλα αυτή έμενε σε αυτό που αποκαλούσαν εκεί, 'κάμπο'. Δήλαδη μια περιφραγμένη περιοχή γεμάτη με προκατασκευασμένα μικροσκοπικά σπίτια που απέξω φαίνονταν σαν βιομηχανικές αποθήκες, στα οποία έμεναν υπάλληλοι της εταιρίας από το 1970. Ο 'κάμπος' είχε ξεμείνει στο 1970. Έμπαινες μέσα και σου δημιουργούσε την εντύπωση ότι μπήκες σε μια κάψουλα του χρόνου και μεταφέρθηκες σε άλλη εποχή. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν έχω βγάλει ούτε μια φωτογραφία εκεί. Πήγα εκεί και γνώρισα την Μ και την κόρη της τις οποίες έβλεπα τότε σαν προνομοιούχα μέλη μιας αριστοκρατικής κοινότητας που απολάμβαναν τη ζωή στον 'κάμπο'. Τουλάχιστον έβλεπαν ουρανό, τον σκονεσμένο, μουντό, σκοτεινό ουρανό της Σαουδικής Αραβίας. Τουλάχιστον μπορούσαν να βγουν έξω από το σπίτι τους και να αναπνεύσουν. Το κοριτσάκι της μπορούσε να πάει να παίξει στην απαρχαιωμένη παιδική χαρά και να τρέξει στο γήπεδο του κάμπου. Η λέξη κάμπος βγαίνει από το campus και δεν έχει καμία σχέση με την έννοια του πραγματικού κάμπου. Τότε παρακαλούσα κι εγώ για ένα σπιτάκι στον κάμπο ενώ σήμερα και να με πλήρωνες δεν θα πατούσα το πόδι μου εκεί. Όλες οι γυναίκες που ζούσαν στον κάμπο μοιράζονταν το ίδιο χαρακτηριστικό. Ήταν πολύ δυναμικές. Κανένας άνθρωπος με τις δικές μου ευαισθησίες δεν θα άντεχε να ζει εκεί. Κάτι γυναίκες λίγο αναίσθητες, λίγο δυναμικές, λίγο αυταρχικές, λίγο τσαούσες. Ακριβώς το αντίθετο με μένα. Μπορεί να είμαι δυνατή, αλλά δυναμική δεν είμαι.

Πίσω στο θέμα μας. Γνωρίζω την Μ η οποία μου φαίνεται πολύ καλή κοπέλα και ο Π αρχίζει να παίζει με την κόρη της. Τελικά ανακαλύψαμε πως πηγαίναμε στο ίδιο σχολείο, αυτή σε μια τάξη μικρότερη από μένα. Την επόμενη μέρα κιόλας γράφω τον Π στο σχολείο. Τον ξυπνάω, του ετοιμάζω την τσαντούλα του με σάντουιτς, φρούτο και νερό, τον ντύνω και παράλληλα κουβαλάω στην αγκαλιά μου τον Γ. Φτάνει ο οδηγός και μας χτυπάει το κουδούνι να κατέβουμε κάτω. Στο αυτοκίνητο ήταν η Μ με την κόρη της, μια αφρικάνα γυναίκα με τα δύο παιδιά της και εγώ με τα μικρά μου. Στριμωχτήκαμε εκεί μέσα, ούτε λόγος για παιδικά καρεκλάκια αυτοκινήτου, σε κάθε απότομο φρενάρισμα τα μωρά να ξεφεύγουν από τις αγκαλιές μας. Μπαίνουμε στο campus στο οποίο βρισκόταν το σχολείο των παιδιών μας. Ένας τόπος πολύ διαφορετικός, μια ολόκληρη πόλη απλώθηκε μπροστά μας, όμορφα μοντέρνα σπίτια με αυλές και δέντρα, μεγάλοι δρόμοι, ποδήλατα, ένα supermarket, μικρά καταστηματάκια, χαρούμενοι άνθρωποι, ένα σχολείο. Τέτοια και καλύτερα campus φτιάχνουν οι άλλες εταιρίες για τους υπαλλήλους τους. Ένιωσα πολίτης δεύτερης κατηγορίας.

Ο Π δεν προσαρμόστηκε ποτέ σε εκείνο το σχολείο. Έπαθε πολιτισμικό σοκ με τη γλώσσα, δεν μπορούσε να συνεννοηθεί και προσκολλήθηκε σε εκείνο το κοριτσάκι, την Α που μιλούσε τη γλώσσα του. Δεν είχα επιλογή όμως, δεν μπορούσα να τον αφήσω μέσα στο σπίτι να διαλυθεί. Το μεσημέρι ερχόταν πάλι ο οδηγός κι εγώ φορτωνόμουν τον Γ και έμπαινα ξανά μέσα στο αυτοκίνητο για να πάμε στο σχολείο να πάρουμε τα παιδιά. Η ζέστη αφόρητη, ο Γ να ιδρώνει και να είναι ανήσυχος σε όλη τη διαδρομή. Ο Π μόλις με βλέπει να κλαίει. Κάθε μέρα.

Αργότερα είχαμε κάποια προβλήματα με εκείνο το κοριτσάκι, τη φίλη του. Εκείνη ήταν λίγο επιθετική απέναντι στον Π από την αρχή αλλά ο Π δεν αντιδρούσε, δεν τη χτυπούσε πίσω και ούτε έκλαιγε όταν τον γρατσουνούσε στο πρόσωπο, στα μάτια, όταν τον κλωτσούσε, τον έσπρωχνε ή δεν τον άφηνε να παίξει με τα παιχνίδια της. Επειδή ο Π κλαίει πολύ σπάνια, όλο αυτό περνούσε απαρατήρητο. Μέχρι τη μέρα που αποφάσισε να αντιδράσει και να αρχίσει να την κλωτσάει κι αυτός. Εκείνη τη στιγμή οι γονείς της το πρόσεξαν, τι βολικό, και αποφάσησαν να μου ανακοινώσουν ότι ο Π της δημιούργησε πρόβλημα. Δεν κοιμόταν, έκανε την ανάγκη της πάνω της και διάφορα άλλα. Και ότι όλο αυτό της το προκάλεσε ο Π. Το 2,5 χρόνων μωρό μου. Αυτό ήταν, κόπηκε και η φιλία μας και δεν μπορούσα πια να πηγαίνω στο σπίτι τους τα απογεύματα για να βγαίνω λίγο από το σπίτι. Εκεί τελείωσε και η φιλία μας με τη μαμά της. Μια κατά τα άλλα καλή κοπέλα αλλά με πολλά προβλήματα όπως έλεγε η ίδια, με κατάθλιψη και προβλήματα με τον άντρα της.

Όχι πως η διακίνηση μας ήταν εύκολη έτσι κι αλλιώς. Η εταιρία ήταν τόσο αποδιοργανωμένη που άφησε αυτό το κομμάτι στους Ινδούς υπαλλήλους της οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν αυτή την εξουσία που τους δόθηκε και έκαναν ότι ήθελαν. Έπρεπε λοιπόν να πάρω τηλέφωνο τους Ινδούς, να τους ζητήσω να με μεταφέρουν από την πολυκατοικία μας στον κάμπο, 5 λεπτά απόσταση. Δεν μπορούσα όμως να περπατήσω μέχρι έκει γιατί οι γυναίκες και ειδικά οι αλλόθρησκες δεν μπορούν να κυκλοφορούν μόνες τους. Δεν μπορούσα με τίποτα να συνεννοηθώ και πότε μου έστελναν αυτοκίνητο τη λάθος ώρα και πότε μου έλεγαν yes madam αλλά αυτοκίνητο δεν ερχόταν ποτέ, κι εγώ καθόμουν εκεί υπομονετικά με τα παιδιά μου ντυμένα και την τεράστια τσάντα μας έτοιμη για έξοδο, μια έξοδο που δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Αν έφτανε ο οδηγός, ήταν ένας βρόμικος τύπος με ένα βρόμικο αυτοκίνητο ο οποίος έκανε απρεπή σχόλια. Αλλά εγώ έπρεπε να τον ευχαριστήσω με ένα πλούσιο φιλοδώρημα για τις υπηρεσίες του γιατί αλλιώς δεν θα με εξυπηρετούσε ποτέ ξανά. Αηδίαζα την όλη διαδικασία. Αηδίαζα τον εαυτό μου που έβαζα τα μωρά μου σε αυτή τη διαδικασία, που τους εξέθετα σε αυτό το σκηνικό. Σε αυτή την πόλη, σε αυτή τη χώρα γενικότερα.

Περίπου πέντε, μπορεί και περισσότερες, φορές την ημέρα είχε σάλα - μουσουλμανική προσευχή. Ένα διάστημα μισής ώρας όπου τα πάντα έκλειναν και σταματούσαν να λειτουργούν για την προσευχή. Ο χότζιας τους ή όπως τον ονομάζουν, δεν έχω ιδέα, ακουγόταν στη διαπασών από μεγάφωνα σε ολόκληρη την χώρα. Πολλές φορές μου ξύπνησε τα μωρά μου γιατί ακόμα και μέσα στα σπίτια ακουγόταν δυνατά. Έχω ακόμα τον ήχο μέσα στα αυτιά μου.

Τα malls. Το μόνο πράγμα που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν τα malls. Καθόλου εξωτερικοί χώροι ή πάρκα. Εκεί έπρεπε να φοράμε όχι μόνο τις abayas μας αλλά και το σάλι στο κεφάλι αλλιώς θα μας έκαναν επίθεση οι θρησκευτικοί αστυνομικοί της Σαουδικής, οι matawa. Αν ήμουν χωρίς τον Θ, με κάποια άλλη κοπέλα, τότε η επικοινωνία ήταν πολύ δύσκολη γιατί οι γυναίκες είναι άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας, τις οποίες οι άντρες υποτιμούν και δεν καταδέχονται να μιλήσουν μαζί τους. Αν ήμουν μαζί με τον Θ, τις ελάχιστες φορές που δεν ήταν πτώμα μετά τη δουλειά, τότε περιφερόμασταν άσκοπα μέσα στα αχανή εμπορικά κέντρα έτσι απλά για να περάσει η ώρα. Το μόνο πράγμα που θα μπορούσαμε να φάμε ήταν έτοιμο φαγητό της κακιάς ώρας. Όταν είδα μπροστά μου το πρώτο Starbucks έτρεξα μέσα σαν τρελλή λες και είδα την πρεσβεία της χώρας μου. Λες και εκεί μέσα κάποιος θα μου πρόσφερε άσυλο. Κάποτε έπρεπε να ψωνίζω μέσα σε τεράστιες υπεραγορές, με τον Γ να μην ησυχάζει και να δυσκολεύει το έργο μου. Ήταν βρέφος τότε και ήθελε να κοιμάται συχνά κάτι που ήταν πολύ δύσκολο γιατί οι αποστάσεις στο Riyadh είναι τεράστιες, με απίστευτη κίνηση στους δρόμους και με τη σάλα να μπαίνει στη μέσα συνέχεια και να κλείνουν τα πάντα. Πόσες φορές βρέθηκα έξω από υπεραγορές να περιμένω να ανοίξουν με τον Γ να κοιμάται στην αγκαλιά μου, όσο ο Π ήταν στο σχολείο.

Η εταιρία οργάνωνε εκδρομές, τις λεγόμενες. Τρεις φορές την εβδομάδα ένα λεοφορείο μάζευε όλες τις συζύγους των υπαλλήλων της εταιρίας για να τις μεταφέρει σε κάποιο εμπορικό κέντρο για μερικές ώρες. Εκεί είναι που κατάφερνα να ψωνίσω με τα προαναφερόμενα προβλήματα. Αναγκάστηκα να συναναστρφώ με κόσμο τον οποίο δεν είχα καμία διάθεση να γνωρίσω αλλά δεν είχα επιλογή. Γυναίκες που με κατέκριναν επειδή φορούσα σορτς κάτω από την αμπάγια μου. Συντηρητικές κυρίες που πέρασαν τη ζωή τους στον κάμπο της εταιρίας προσέχοντας τους συζύγους τους σαν κόρη οφθαλμού. Πως βρέθηκα τώρα εγώ μέσα στα πόδια τους. Δυό - τρεις κοπέλες ήταν στην ηλικία μου και έμεναν σε διαφορετική πολυκατοικία από τη δική μου. Υπήρχε τεράστιος ανταγωνισμός μεταξύ τους για το ποιά θα πάρει πρώτη σπίτι στον κάμπο. Υπήρχαν φιλίες, κλίκες και κουτσομπολιά ανάμεσα στις 15 γυναίκες που ζούσαν εκεί δημιουργώντας μια μικρογραφία της κοινωνίας μας.

Με τον Θ περάσαμε πολύ έντονες στιγμές. Τις περισσότερες εγώ έκλαιγα. Περάσαμε ατέλειωτες στιγμές μέσα στο αυτοκίνητο ακολουθώντας τις οδηγίες του gps για να κάνουμε κύκλους γύρω από το ίδιο τετράγωνο και να μη φτάνουμε ποτέ στον προορισμό μας. Τέτοια είναι η Σαουδική. Στο σπίτι τρώγαμε κάθε βράδυ φαγητό από έξω. Πίτσα ή burgers με πατάτες τηγανητές και τα τρώγαμε στο πάτωμα πάνω στο πράσινο χαλί, το ίδιο που έχουμε και σπίτι. Το αγόρασε ο Θ από το ΙΚΕΑ για να είναι γνώριμο το περιβάλλον όταν θα φτάναμε. Δεν θυμάμαι τίποτα άλλο από τον Θ.

Στην ταράτσα της πολυκατοικίας που μέναμε υπήρχε ένα roof garden της κακιάς ώρας. Εκεί έμεναν δύο άτομα. Ο Τάλιμ, το παιδί που καθάριζε τα σπίτια της πολυκατοικίας, μαζί και το δικό μας. Ένας γλυκός τύπος από το Μπαγκλατές τον οποίο είχε συμπαθήσει ιδιαίτερα ο Γ αλλά ο Π δεν ήθελε να δει μπροστά του. Δίπλα έμενε ένας άλλος εργάτης που δεν κατάλαβα ποτέ τι δουλειά έκανε. Το μόνο που ξέρω είναι πως έδινε μπανάνες και χυμούς στα παιδιά μου. Ο τοίχος γύρω από το roof garden ήταν τόσο ψηλός που δεν μπορούσες να δεις κάτω. Μια μέρα ανέβηκα μαζι με τον Π, πάνω στο ξύλινο τραπέζι που υπήρχε εκεί για να δούμε κάτω. Καταφέραμε να δούμε μόνο κάτι στέγες.

Στη Σαουδική σταμάτησα να θηλάζω τον Γ και άρχισα να του δίνω φόρμουλα. Τότε δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί μου κόπηκε το γάλα. Σήμερα απορώ πως δεν μου κόπηκε από την πρώτη μέρα.

Όλα τα πιο πάνω έγιναν μέσα σε μόλις ένα μήνα και 10 μέρες. Την ημέρα που ο Γ έγινε 10 μηνών, επιστρέψαμε πίσω στο σπίτι μας. Η Κύπρος μου φάνηκε παράδεισος. Ένιωσα ελεύθερη. Ήθελα να πέσω στα γόνατα και να φιλήσω το χώμα. Όσο κλισέ κι αν ακούγεται, αυτό ένιωσα. Το πρώτο πράγμα που έκανε ο Π μόλις κατέβηκε από το αυτοκίνητο ήταν να τρέξει στο χωράφι απέναντι. Ενστικτωδώς. 5,5 μήνες πέρασαν από εκείνη τη μέρα. 5,5 μήνες με χιλιάδες άλλες αναμνήσεις...

Η ζωή μου δεν έχει σταματημό. Δεν παίρνει ανάσα. Τρέχει και τρέχω κι εγώ από πίσω με κομμένη την ανάσα για να την προλάβω. Και άλλες αλλαγές αναμένονται πολύ σύντομα. Αλλαγές που θα καθορίσουν τη ζωή μας.